ତୃତୀୟଃ ପ୍ରଶ୍ନଃ
ଅଥ ହୈନଂ କୌଶଲ୍ୟଶ୍ଚାଶ୍ଵଲାୟନଃ ପପ୍ରଚ୍ଛ।
ଭଗଵନ୍ କୁତ ଏଷ ପ୍ରାଣୋ ଜାୟତେ କଥମାୟାତ୍ୟସ୍ମିଞ୍ଶରୀର ଆତ୍ମାନଂ-ଵାଁ ପ୍ରଵିଭଜ୍ୟ କଥଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠତେ କେନୋତ୍କ୍ରମତେ କଥଂ ବହ୍ୟମଭିଧତେ କଥମଧ୍ୟାତ୍ମମିତି ॥1॥
ତସ୍ମୈ ସ ହୋଵାଚାତିପ୍ରଶ୍ଚାନ୍ ପୃଚ୍ଛସି ବ୍ରହ୍ମିଷ୍ଠୋଽସୀତି ତସ୍ମାତ୍ତେଽହଂ ବ୍ରଵୀମି ॥2॥
ଆତ୍ମନ ଏଷ ପ୍ରାଣୋ ଜାୟତେ ୟଥୈଷା ପୁରୁଷେ ଛାୟୈତସ୍ମିନ୍ନେତଦାତତଂ ମନୋକୃତେନାୟାତ୍ୟସ୍ମିଞ୍ଶରୀରେ ॥3॥
ୟଥା ସମ୍ରାଦେଵାଧିକୃତାନ୍ ଵିନିୟୁଂକ୍ତେ।
ଏତନ୍ ଗ୍ରାମାନୋତାନ୍ ଗ୍ରାମାନଧିତିଷ୍ଠସ୍ଵେତ୍ୟେଵମେଵୈଷ ପ୍ରାଣ ଇତରାନ୍ ପ୍ରାଣାନ୍ ପୃଥକ୍ପୃଥଗେଵ ସନ୍ନିଧତ୍ତେ ॥4॥
ପାୟୂପସ୍ଥେଽପାନଂ ଚକ୍ଷୁଃଶ୍ରୋତ୍ରେ ମୁଖନାସିକାଭ୍ୟାଂ ପ୍ରାଣଃ ସ୍ଵୟଂ ପ୍ରାତିଷ୍ଠତେ ମଧ୍ୟେ ତୁ ସମାନଃ।
ଏଷ ହ୍ୟେତଦ୍ଧୁତମନ୍ନଂ ସମଂ ନୟତି ତସ୍ମାଦେତାଃ ସପ୍ତାର୍ଚିଷୋ ଭଵଂତି ॥5॥
ହୃଦି ହ୍ୟେଷ ଆତ୍ମା।
ଅତ୍ରୈତଦେକଶତଂ ନାଡୀନାଂ ତାସାଂ ଶତଂ ଶତମେକୈକସ୍ୟାଂ ଦ୍ଵାସପ୍ତତିର୍ଦ୍ଵାସପ୍ତତିଃ ପ୍ରତିଶାଖାନାଡୀସହସ୍ରାଣି ଭଵଂତ୍ୟାସୁ ଵ୍ୟାନଶ୍ଚରତି ॥6॥
ଅଥୈକୟୋର୍ଧ୍ଵ ଉଦାନଃ ପୁଣ୍ୟେନ ପୁଣ୍ୟଂ-ଲୋଁକଂ ନୟତି।
ପାପେନ ପାପମୁଭାଭ୍ୟାମେଵ ମନୁଷ୍ୟଲୋକମ୍ ॥7॥
ଆଦିତ୍ୟୋ ହ ଵୈ ବାହ୍ୟଃ ପ୍ରାଣ ଉଦୟତ୍ୟେଷ ହ୍ୟେନଂ ଚାକ୍ଷୁଷଂ ପ୍ରାଣମନୁଗୃହ୍ଣାନଃ।
ପୃଥିଵ୍ୟାଂ-ୟାଁ ଦେଵତା ସୈଷା ପୁରୁଷସ୍ୟାପାନମଵଷ୍ଟଭ୍ୟାଂତରା ୟଦାକାଶଃ ସ ସମାନୋ ଵାୟୁର୍ଵ୍ୟାନଃ ॥8॥
ତେଜୋ ହ ଵାଵ ଉଦାନସ୍ତସ୍ମାଦୁପଶାଂତତେଜାଃ ପୁନର୍ଭଵମିଂଦ୍ରିୟୈର୍ମନସି ସଂପଦ୍ୟମାନୈଃ ॥9॥
ୟଚ୍ଚିତ୍ତସ୍ତେନୈଷ ପ୍ରାଣମାୟାତି ପ୍ରାଣସ୍ତେଜସା ୟୁକ୍ତଃ।
ସହାତ୍ମନା ୟଥାସଂକଲ୍ପିତଂ-ଲୋଁକଂ ନୟତି ॥10॥
ୟ ଏଵଂ-ଵିଁଦ୍ଵାନ୍ ପ୍ରାଣଂ-ଵେଁଦ।
ନ ହାସ୍ୟ ପ୍ରଜା ହୀୟତେଽମୃତୋ ଭଵତି ତଦେଷଃ ଶ୍ଲୋକଃ ॥11॥
ଉତ୍ପତ୍ତିମାୟତିଂ ସ୍ଥାନଂ-ଵିଁଭୁତ୍ଵଂ ଚୈଵ ପଂଚଧା।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମଂ ଚୈଵ ପ୍ରାଣସ୍ୟ ଵିଜ୍ଞାୟାମୃତମଶ୍ନୁତେ ଵିଜ୍ଞାୟାମୃତମଶ୍ନୁତ ଇତି ॥12॥
