ଅଧ୍ୟାୟ 1
ଵଲ୍ଲୀ 2
ଅନ୍ୟଚ୍ଛ୍ରେୟୋଽନ୍ୟଦୁତୈଵ ପ୍ରେୟସ୍ତେ ଉଭେ ନାନାର୍ଥେ ପୁରୁଷଂ ସିନୀତଃ।
ତୟୋଃ ଶ୍ରେୟ ଆଦଦାନସ୍ୟ ସାଧୁର୍ଭଵତି ହୀୟତେଽର୍ଥାଦ୍ୟ ଉ ପ୍ରେୟୋ ଵୃଣୀତେ ॥ ॥1॥
ଶ୍ରେୟଶ୍ଚ ପ୍ରେୟଶ୍ଚ ମନୁଷ୍ୟମେତସ୍ତୌ ସଂପରୀତ୍ୟ ଵିଵିନକ୍ତି ଧୀରଃ।
ଶ୍ରେୟୋ ହି ଧୀରୋଽଭି ପ୍ରେୟସୋ ଵୃଣୀତେ ପ୍ରେୟୋ ମଂଦୋ ୟୋଗକ୍ଶେମାଦ୍ଵୃଣୀତେ ॥ ॥2॥
ସ ତ୍ଵଂ ପ୍ରିୟାନ୍ପ୍ରିୟରୂପାଂଶ୍ଚ କାମାନଭିଧ୍ୟାୟନ୍ନଚିକେତୋଽତ୍ୟସ୍ରାକ୍ଷୀଃ।
ନୈତାଂ ସୃଂକାଂ-ଵିଁତ୍ତମୟୀମଵାପ୍ତୋ ୟସ୍ୟାଂ ମଜ୍ଜଂତି ବହଵୋ ମନୁଷ୍ୟାଃ ॥ ॥3॥
ଦୂରମେତେ ଵିପରୀତେ ଵିଷୂଚୀ ଅଵିଦ୍ୟା ୟା ଚ ଵିଦ୍ୟେତି ଜ୍ଞାତା।
ଵିଦ୍ୟାଭୀପ୍ସିନଂ ନଚିକେତସଂ ମନ୍ୟେ ନ ତ୍ଵା କାମା ବହଵୋଽଲୋଲୁପଂତ ॥ ॥4॥
ଅଵିଦ୍ୟାୟାମଂତରେ ଵର୍ତମାନାଃ ସ୍ଵୟଂ ଧୀରାଃ ପଂଡିତମ୍ମନ୍ୟମାନାଃ।
ଦଂଦ୍ରମ୍ୟମାଣାଃ ପରିୟଂତି ମୂଢା ଅଂଧେନୈଵ ନୀୟମାନା ୟଥାଂଧାଃ ॥ ॥5॥
ନ ସାଂପରାୟଃ ପ୍ରତିଭାତି ବାଲଂ ପ୍ରମାଦ୍ୟଂତଂ-ଵିଁତ୍ତମୋହେନ ମୂଢମ୍।
ଅୟଂ-ଲୋଁକୋ ନାସ୍ତି ପର ଇତି ମାନୀ ପୁନଃ ପୁନର୍ଵଶମାପଦ୍ୟତେ ମେ ॥ ॥6॥
ଶ୍ରଵଣାୟାପି ବହୁଭିର୍ୟୋ ନ ଲଭ୍ୟଃ ଶୃଣ୍ଵଂତୋଽପି ବହଵୋ ୟଂ ନ ଵିଦ୍ୟୁଃ।
ଆଶ୍ଚର୍ୟୋ ଵକ୍ତା କୁଶଲୋଽସ୍ୟ ଲବ୍ଧାଶ୍ଚର୍ୟୋ ଜ୍ଞାତା କୁଶଲାନୁଶିଷ୍ଟଃ ॥ ॥7॥
ନ ନରେଣାଵରେଣ ପ୍ରୋକ୍ତ ଏଷ ସୁଵିଜ୍ଞେୟୋ ବହୁଧା ଚିଂତ୍ୟମାନଃ।
ଅନନ୍ୟପ୍ରୋକ୍ତେ ଗତିରତ୍ର ନାସ୍ତ୍ୟଣୀୟାନ୍ ହ୍ୟତର୍କ୍ୟମଣୁପ୍ରମାଣାତ୍ ॥ ॥8॥
ନୈଷା ତର୍କେଣ ମତିରାପନେୟା ପ୍ରୋକ୍ତାନ୍ୟେନୈଵ ସୁଜ୍ଞାନାୟ ପ୍ରେଷ୍ଠ।
ୟାଂ ତ୍ଵମାପଃ ସତ୍ୟଧୃତିର୍ବତାସି ତ୍ଵାଦୃଙ ନୋ ଭୂୟାନ୍ନଚିକେତଃ ପ୍ରଷ୍ଟା ॥ ॥9॥
ଜାନାମ୍ୟହଂ ଶେଵଧିରିତ୍ୟନିତ୍ୟଂ ନ ହ୍ୟଧ୍ରୁଵୈଃ ପ୍ରାପ୍ୟତେ ହି ଧ୍ରୁଵଂ ତତ୍।
ତତୋ ମୟା ନାଚିକେତଶ୍ଚିତୋଽଗ୍ନିରନିତ୍ୟୈର୍ଦ୍ରଵ୍ୟୈଃ ପ୍ରାପ୍ତଵାନସ୍ମି ନିତ୍ୟମ୍ ॥ ॥10॥
କାମସ୍ୟାପ୍ତିଂ ଜଗତଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠାଂ କ୍ରତୋରାନଂତ୍ୟମଭୟସ୍ୟ ପାରମ୍।
ସ୍ତୋମଂ ଅହଦୁରୁଗାୟଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାଂ ଦୃଷ୍ଟ୍ଵା ଧୃତ୍ୟା ଧୀରୋ ନଚିକେତୋଽତ୍ୟସ୍ରାକ୍ଷୀଃ ॥ ॥11॥
ତଂ ଦୁର୍ଦର୍ଶଂ ଗୂଢମନୁପ୍ରଵିଷ୍ଟଂ ଗୁହାହିତଂ ଗହ୍ଵରେଷ୍ଠଂ ପୁରାଣମ୍।
ଅଧ୍ୟାତ୍ମୟୋଗାଧିଗମେନ ଦେଵଂ ମତ୍ଵା ଧୀରୋ ହର୍ଷଶୋକୌ ଜହାତି ॥ ॥12॥
ଏତଚ୍ଛ୍ରୁତ୍ଵା ସଂପରିଗୃହ୍ୟ ମର୍ତ୍ୟଃ ପ୍ରଵୃହ୍ୟ ଧର୍ମ୍ୟମଣୁମେତମାପ୍ୟ।
ସ ମୋଦତେ ମୋଦନୀୟଂ ହି ଲବ୍ଧ୍ଵା ଵିଵୃତଂ ସଦ୍ମ ନଚିକେତସଂ ମନ୍ୟେ ॥ ॥13॥
ଅନ୍ୟତ୍ର ଧର୍ମାଦନ୍ୟତ୍ରାଧର୍ମାଦନ୍ୟତ୍ରାସ୍ମାତ୍କୃତାକୃତାତ୍।
ଅନ୍ୟତ୍ର ଭୂତାଚ୍ଚ ଭଵ୍ୟାଚ୍ଚ ୟତ୍ତତ୍ପଶ୍ୟସି ତଦ୍ଵଦ ॥ ॥14॥
ସର୍ଵେ ଵେଦା ୟତ୍ପଦମାମନଂତି ତପାଂସି ସର୍ଵାଣି ଚ ୟଦ୍ଵଦଂତି।
ୟଦିଚ୍ଛଂତୋ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ୟଂ ଚରଂତି ତତ୍ତେ ପଦଂ ସଂଗ୍ରହେଣ ବ୍ରଵୀମ୍ୟୋମିତ୍ୟେତତ୍ ॥ ॥15॥
ଏତଦ୍ଧ୍ୟେଵାକ୍ଷରଂ ବ୍ରହ୍ମ ଏତଦ୍ଧ୍ୟେଵାକ୍ଷରଂ ପରମ୍।
ଏତଦ୍ଧ୍ୟେଵାକ୍ଷରଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ୟୋ ୟଦିଚ୍ଛତି ତସ୍ୟ ତତ୍ ॥ ॥16॥
ଏତଦାଲଂବନଂ ଶ୍ରେଷ୍ଠମେତଦାଲଂବନଂ ପରମ୍।
ଏତଦାଲଂବନଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ବ୍ରହ୍ମଲୋକେ ମହୀୟତେ ॥ ॥17॥
ନ ଜାୟତେ ମ୍ରିୟତେ ଵା ଵିପଶ୍ଚିନ୍ନାୟଂ କୁତଶ୍ଚିନ୍ନ ବଭୂଵ କଶ୍ଚିତ୍।
ଅଜୋ ନିତ୍ୟଃ ଶାଶ୍ଵତୋଽୟଂ ପୁରାଣୋ ନ ହନ୍ୟତେ ହନ୍ୟମାନେ ଶରୀରେ ॥ ॥18॥
ହଂତା ଚେନ୍ମନ୍ୟତେ ହଂତୁଂ ହତଶ୍ଚେନ୍ମନ୍ୟତେ ହତମ୍।
ଉଭୌ ତୌ ନ ଵିଜାନୀତୋ ନାୟଂ ହଂତି ନ ହନ୍ୟତେ ॥ ॥19॥
ଅଣୋରଣୀୟାନ୍ମହତୋ ମହୀୟାନାତ୍ମାସ୍ୟ ଜଂତୋର୍ନିହିତୋ ଗୁହାୟାମ୍।
ତମକ୍ରତୁଃ ପଶ୍ୟତି ଵୀତଶୋକୋ ଧାତୁପ୍ରସାଦାନ୍ମହିମାନମାତ୍ମନଃ ॥ ॥20॥
ଆସୀନୋ ଦୂରଂ-ଵ୍ରଁଜତି ଶୟାନୋ ୟାତି ସର୍ଵତଃ।
କସ୍ତଂ ମଦାମଦଂ ଦେଵଂ ମଦନ୍ୟୋ ଜ୍ଞାତୁମର୍ହତି ॥ ॥21॥
ଅଶରୀରଂ ଶରୀରେଷ୍ଵନଵସ୍ଥେଷ୍ଵଵସ୍ଥିତମ୍।
ମହାଂତଂ-ଵିଁଭୁମାତ୍ମାନଂ ମତ୍ଵା ଧୀରୋ ନ ଶୋଚତି ॥ ॥22॥
ନାୟମାତ୍ମା ପ୍ରଵଚନେନ ଲଭ୍ୟୋ ନ ମେଧୟା ନ ବହୁନା ଶ୍ରୁତେନ।
ୟମେଵୈଷ ଵୃଣୁତେ ତେନ ଲଭ୍ୟସ୍ତସ୍ୟୈଷ ଆତ୍ମା ଵିଵୃଣୁତେ ତନୂଂ ସ୍ଵାମ୍ ॥ ॥23॥
ନାଵିରତୋ ଦୁଶ୍ଚରିତାନ୍ନାଶାଂତୋ ନାସମାହିତଃ।
ନାଶାଂତମାନସୋ ଵାପି ପ୍ରଜ୍ଞାନେନୈନମାପ୍ନୁୟାତ୍ ॥ ॥24॥
ୟସ୍ୟ ବ୍ରହ୍ମ ଚ କ୍ଷତ୍ରଂ ଚ ଉଭେ ଭଵତ ଓଦନଃ।
ମୃତ୍ୟୁର୍ୟସ୍ୟୋପସେଚନଂ କ ଇତ୍ଥା ଵେଦ ୟତ୍ର ସଃ ॥ ॥25॥
